W niektórych przypadkach uzyskanie rozwodu będzie możliwe już na pierwszej rozprawie, w innych zaś na rozstrzygnięcie sądu trzeba poczekać nieco dłużej. Czy sąd może jednak odmówić rozwodu?
Przesłanki rozwodowe
Podstawowym wymogiem do uzyskania rozwodu jest powstanie pomiędzy małżonkami trwałego i zupełnego rozkładu pożycia. Co do zasady, to właśnie ta przesłanka jest dla sądu decydująca, a brak jej spełnienia powoduje niemożność rozwiązania małżeństwa. Trwałość rozkładu pożycia wiąże się z całkowitym brakiem możliwości naprawienia związku. Zupełność oznacza natomiast rozerwanie więzi w 3 sferach życia małżeńskiego – fizycznej, emocjonalnej oraz uczuciowej.
Jeśli w toku postępowania rozwodowego, sąd zauważy, że związek może zostać uratowany lub gdy nie zachodzi chociażby jedna z powyższych przesłanek, pozew rozwodowy zostanie oddalony. Nie stoi to oczywiście na przeszkodzie, by w przyszłości strony ponownie założyły sprawę rozwodową – konieczne jest jednak, aby zachodziła wówczas trwałość i zupełność rozkładu pożycia małżeńskiego.
§1. Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód.
§2. Jednakże mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
§3. Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Art. 56 KRO
Odrzucenie pozwu rozwodowego przez sąd
Kolejną sytuacją, w której sąd może nie zgodzić się na rozwód jest brak spełnienia formalnych wymogów pozwu rozwodowego. Pozew inicjuje postępowanie sądowe, jego konstrukcja musi być więc zgodna z wymogami zawartymi w Kodeksie postępowania cywilnego.
Podstawowymi elementami każdego pozwu będą:
- oznaczenie sądu, do którego pozew jest kierowany, imię i nazwisko stron lub ich pełnomocników;
- oznaczenie miejsca zamieszkania i adresy stron;
- numer PESEL lub numer NIP powoda będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go nie mając takiego obowiązku;
- oznaczenie rodzaju pisma;
- osnowa wniosku lub oświadczenia oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności;
- dokładnie określone żądanie;
- przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu;
- informacje, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia;
- podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
- wymienienie załączników.
Brak któregokolwiek z ww. elementów może spowodować odrzucenie pozwu. Pamiętajmy jednak, że strony, które decydują się na samodzielne założenie sprawy rozwodowej (tj. bez pomocy adwokata lub radcy prawnego), w przypadku jakiegokolwiek braku formalnego w pozwie, zostaną o tym fakcie poinformowane przez sąd – zawiadamia on o konieczności uzupełnienia któregoś z koniecznych elementów pisma procesowego pod rygorem odrzucenia pozwu. Termin na uzupełnienie takich braków wynosi 7 dni, licząc od chwili odebrania zawiadomienia z sądu.
W przypadku jednak, gdy powód jest reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, a w pozwie pojawi się brak formalny, sąd nie zawiadamia o konieczności jego uzupełnienia (przyjmuje się bowiem, że adwokat lub radca prawny działa jako doświadczony prawnik znający przepisy i wie, jak powinien wyglądać należycie sporządzony pozew rozwodowy).
Równie istotnym elementem, który ma ogromny wpływ na to czy sąd zajmie się sprawą rozwodową jest opłacenie pozwu. Opłata sądowa od pozwu za rozwód wynosi 600 zł – brak jej uiszczenia na konto właściwego sądu powoduje, że pozew rozwodowy zostanie odrzucony. Podobnie jak w przypadku braków pozwu, sąd zawiadamia jednak strony o braku opłaty wyznaczając na jej uiszczenie 7 dni od chwili odebrania zawiadomienia. Strona reprezentowana przez adwokata lub radcę prawnego nie jest oczywiście powiadamiania o takim braku, a pozew jest od razu odrzucany przez sąd.
§1. Każde pismo procesowe powinno zawierać:
– oznaczenie sądu, do którego jest skierowane;
– imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
– oznaczenie rodzaju pisma;
– osnowę wniosku lub oświadczenia;
– w przypadku gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub oświadczenia – wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie, oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów;
– podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
– wymienienie załączników.
§2. Gdy pismo procesowe jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie przedmiotu sporu oraz:
– oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron albo, w przypadku gdy strona jest przedsiębiorcą wpisanym do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – adres do korespondencji wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej,
– oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy przedstawicieli ustawowych i pełnomocników stron,
– numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) lub numer identyfikacji podatkowej (NIP) powoda będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania lub posiada go nie mając takiego obowiązku lub
– numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku – numer w innym właściwym rejestrze, ewidencji lub NIP powoda niebędącego osobą fizyczną, który nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest on obowiązany do jego posiadania.
Art. 126 §1 i 2 KPC
Negatywne przesłanki rozwodu
Spełnienie wszystkich wymogów formalnych pozwu rozwodowego oraz pojawienie się trwałości i zupełności rozkładu pożycia małżeńskiego nie oznacza automatycznego uzyskania wyroku rozwiązującego dane małżeństwo. Przepisy przewidują bowiem istnienie tzw. przesłanek negatywnych rozwodu. Jeśli choć jedna z nich pojawi się w danej sprawie, sąd może nie zgodzić się na rozwód.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy wskazuje na 3 sytuacje, w których nie może dojść do rozwiązania małżeństwa:
- sprzeczność z dobrem małoletniego dziecka.
- sprzeczność z zasadami współżycia społecznego.
- żądanie orzeczenia rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia
Czy można nie zgodzić się na rozwód dla dobra małoletniego dziecka
Trwałość i zupełność rozkładu pożycia małżeńskiego nie doprowadzi do rozwodu, jeśli na skutek wyroku rozwiązującego małżeństwo miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci stron. Ta zasada nie będzie miała jednak zastosowania w odniesieniu do pełnoletnich dzieci rozwodzących się, nawet jeśli byłyby poważnie chore i wymagały stałej opieki.
Jak bada się sprzeczność rozwodu z dobrem małoletniego dziecka? Sąd Najwyższy udzielił odpowiedzi na to pytanie w uchwale z 18 marca 1968 r. (sygn. akt III CZP 70/66) wskazując na następujące kryteria pozwalające stwierdzić istnienie negatywnej przesłanki rozwodu, jaką stanowi dobro wspólnych małoletnich dzieci:
- należy rozważyć, czy rozwód nie spowoduje osłabienia więzi z dziećmi tego z małżonków, przy którym dzieci nie pozostaną, w stopniu mogącym ujemnie wpłynąć na wykonywanie jego obowiązków rodzicielskich;
- jeżeli rozwód dotyczyć ma małżeństwa wielodzietnego, w którym obowiązek utrzymania i wychowania małoletnich dzieci w pełni wyczerpuje możliwości zarobkowe i majątkowe małżonków, to wzgląd na dobro tych dzieci może przemawiać przeciwko orzeczeniu rozwodu i otworzeniu w ten sposób ich rodzicom możliwości założenia nowej rodziny;
- orzeczenie rozwodu doprowadzi do zaspokajania potrzeb materialnych i moralnych w mniejszym stopniu niż obecnie;
- orzeczenie rozwodu pogłębi konflikt co do wychowywania dzieci.
Sprzeczność rozwodu z zasadami współżycia społecznego
Sąd może nie zgodzić się na rozwód także wtedy, gdy jego orzeczenie miałoby doprowadzić do sprzeczności z zasadami współżycia społecznego.
W praktyce pojęcie to jest bardzo ogólne i trudne do zdefiniowania. Orzeczenie rozwodu będzie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego wtedy, gdy z zasadami tymi nie dałoby się pogodzić rażącej krzywdy, jakiej doznałby małżonek sprzeciwiający się orzeczeniu rozwodu albo gdy przeciw rozwodowi przemawiają poważne względy natury społeczno-wychowawczej, powstałe na tle złego traktowania i złośliwego stosunku współmałżonka lub dzieci albo innych przejawów lekceważenia instytucji małżeństwa i rodziny lub obowiązków rodzinnych.
Przykładowo, Sąd Najwyższy uznaje za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego udzielenie rozwodu, gdy jedno z małżonków jest nieuleczalnie chore, wymaga opieki materialnej i moralnej współmałżonka, a rozwód stanowiłby dla niego rażącą krzywdę (wyrok SN z 25.05.1998 r., I CKN 704/97).
Żądanie rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego
Określenie winy za rozkład pożycia małżeńskiego jest obowiązkowym elementem każdego wyroku rozwodowego, chyba że strony zgodnie zażądają nieorzekania o winie. Zgodnie z treścią art. 56 KRO, rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Z powyższego wynika wyraźnie, że żądanie rozwiązania małżeństwa przez osobę wyłącznie winną rozkładu wspólnego pożycia jest zasadniczo niedopuszczalne. Istnieją od tej zasady jednak dwa wyjątki:
- rozwiązanie małżeństwa będzie możliwe, jeśli małżonek niewinny rozkładu pożycia wyrazi zgodę na rozwód,
- rozwiązanie małżeństwa będzie możliwe, jeśli odmowa wyrażenia zgody na rozwód jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Porady dla osób borykających się z odmową zgody na rozwód:
- Znajdź doświadczonego adwokata: Ważne jest, aby skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie rodzinnym.
- Konsultacje mediacji: W wielu przypadkach mediacja może pomóc w znalezieniu rozwiązania, które będzie satysfakcjonujące dla obu stron.
- Pamiętaj o dobru dzieci: Jeśli małżonkowie mają wspólne dzieci, najważniejszym celem powinno być ich dobro. Unikanie niepotrzebnych konfliktów i współpraca w kwestii opieki nad dziećmi może przynieść korzyści w dłuższej perspektywie.
Czy pomoc adwokata jest niezbędna?
Jak widać pojawienie się zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego może być niekiedy niewystarczające do tego, aby sąd zgodził się na rozwód. Sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, braki formalne pozwu, czy wreszcie zagrożone dobro małoletniego dziecka mogą skutecznie przekreślić szansę na rozwiązanie małżeństwa.
Przed założeniem sprawy rozwodowej warto więc skonsultować ją z doświadczonym prawnikiem – rozwieje on wszystkie wątpliwości i pomoże w obraniu właściwej taktyki procesowej. Pamiętajmy, że pojawienie się tzw. negatywnych przesłanek rozwodowych nie oznacza, że sąd automatycznie nie zgodzi się na rozwód – skuteczny prawnik będzie wiedział jak poradzić sobie z tym problemem.
Jeżeli potrzebują Państwo pomocy prawnej doświadczonego adwokata rozwodowego to zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią w Krakowie - adw. Michał Słomka - tel. 784 425 405 lub [email protected], adw. Edyta Kwiecień - tel. 789 235 660 lub [email protected].
