Posiadanie uczących się dzieci pozwala skorzystać z ulgi podatkowej, dzięki któremu wiele rodzin może zyskać dodatkowe wsparcie finansowe. Rozwód pociąga za sobą istotną zmianę w zakresie wykonywania władzy rodzicielskiej i osobistych kontaktów każdego z rodziców. Czy ma także wpływ na prawo do ulgi podatkowej na dziecko?
Władza rodzicielska i jej wykonywanie
Zgodnie z treścią art. 92 i 93 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, a dziecko pozostaje pod nią aż do pełnoletności. Oczywiście prawo dopuszcza możliwość ograniczenia lub pozbawienia władzy rodzicielskiej względem określonej osoby – musi to jednak nastąpić na skutek pojawienia się określonych okoliczności.
Jedną z sytuacji, które zasadniczo wpływają na zakres wykonywania władzy rodzicielskiej jest wydanie prawomocnego wyroku rozwiązującego małżeństwo.
W treści takiego orzeczenia musi się znaleźć m.in. rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz ustalenie, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka.
Pamiętajmy, że sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka.
Dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską.
Art. 92 KRO
§1. Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom.
§2. Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd w wyroku ustalającym pochodzenie dziecka może orzec o zawieszeniu, ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców. Przepisy art. 107 i art. 109-111 stosuje się odpowiednio.
Art. 93 KRO
Warunki korzystania z ulgi na dziecko
Ulga prorodzinna przysługuje tylko po spełnieniu określonych warunków – może być przy tym wykorzystana w stosunku do małoletnich, jak i pełnoletnich dzieci (w tym drugim przypadku tylko, jeśli dalej się kształcą).
Prawo do odliczenia od podatku kwoty ulgi prorodzinnej i otrzymania dodatkowego zwrotu z tytułu tej ulgi przysługuje podatnikowi, który w roku podatkowym:
w stosunku do małoletniego dziecka:
- wykonywał władzę rodzicielską,
- pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało,
- sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą,
w stosunku do 2. Pełnoletnich dzieci:
- bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
- do ukończenia 25. roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach przewidzianych w odrębnych ustawach.
Czy ulga na dziecko należy się obojgu rodzicom po rozwodzie
Bardzo częstym skutkiem rozwodu jest ograniczenie wykonywania władzy rodzicielskiej jednego z rodziców dziecka, czasami dochodzi nawet do jej pozbawienia. W takim wypadku prawo do zastosowania omawianej ulgi przysługuje tylko temu podatnikowi, który faktycznie sprawuje władzę rodzicielską nad dzieckiem.
Pamiętajmy jednak, że nie jest to jedyna zasada, która obowiązuje rozwodników. Prawo do ulgi jest bowiem różnicowane także od tego czy dziecko jest pełnoletnie – w tym wypadku pojęcie wykonywania władzy rodzicielskiej już nie istnieje.
Ulga prorodzinna powstała na skutek sprawowania pełnej opieki nad małoletnim nie wymaga w zasadzie wyjaśnienia. Przysługuje bowiem temu rodzicowi, który faktycznie zajmuje się dzieckiem i wspólnie z nim mieszka.
Inaczej jest w przypadku dorosłych dzieci, które nie podlegają już pod władzę rodzicielską. W tym wypadku aktywne wykonywanie omawianej władzy nie jest konieczne – ona i tak już nie istnieje względem pełnoletniego dziecka.
Od chwili ukończenia przez dziecko 18 roku życia, prawo do skorzystania z ulgi prorodzinnej zaczyna przysługiwać jego obojgu rodzicom (decyduje miesiąc, w którym urodziła się dana osoba). Nie ma przy tym żadnego znaczenia, czy ojciec lub matka dziecka rzeczywiście uczestniczą w jego życiu, opłacają alimenty i czy posiadają jakikolwiek kontakt ze swoim potomstwem.
Rozwiedzeni mają prawo do ulgi na dziecko w równych częściach lub w dowolnej i ustalonej przez siebie proporcji. Pamiętajmy jednak, że odliczana przez oboje rodziców kwota ulgi nie może przekroczyć rocznego limitu ulgi prorodzinnej określonego w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W zeznaniu za rok 2019 (składanym w roku 2020) podatnik może odliczyć:
- 92,67 zł miesięcznie, czyli do 1112,04 zł rocznie z tytułu ulgi prorodzinnej na wychowywanie jednego dziecka spełniającego warunki ulgi – przy założeniu, że dochód podatnika po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne nie przekracza łącznie 112.000 zł, a niepozostającego w związku małżeńskim, w tym również przez część roku podatkowego, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 56.000 zł,
- 92,67 zł miesięcznie, czyli do 1112,04 zł rocznie na drugie dziecko,
- 166,67 zł miesięcznie, czyli do 2000,04 zł rocznie na trzecie dziecko,
- 225,00 zł miesięcznie, czyli do 2700,00 zł rocznie z tytułu wychowania czwartego i kolejnego dziecka.
Od podatku dochodowego obliczonego zgodnie z art. 27, pomniejszonego o kwotę składki, o której mowa w art. 27b, podatnik ma prawo odliczyć kwotę obliczoną zgodnie z ust. 2 na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:
1) wykonywał władzę rodzicielską;
2) pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało;
3) sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.
Art. 27f ust.1 ustawy o PIT
Alimenty a korzystanie z ulgi prorodzinnej
Rozwód często prowadzi do powstania obowiązku płacenia alimentów na rzecz dziecka. Warto jednak podkreślić, że spełnienie tego obowiązku nie zawsze równa się możliwości korzystania z ulgi prorodzinnej.
Jeżeli rodzic regularnie wpłaca alimenty, lecz nie uczestniczy aktywnie w życiu i wychowywaniu dziecka, jego prawo do ulgi może być ograniczone. Tymczasem rodzic, który odbiera alimenty i ma główną opiekę nad dzieckiem, zwykle ma nieskrępowany dostęp do korzyści płynących z ulgi prorodzinnej.
To delikatny temat i każdy przypadek jest inny, dlatego warto skonsultować się z ekspertem w zakresie prawa podatkowego lub rodzinnego, aby w pełni zrozumieć swoje prawa i obowiązki.
Jeżeli potrzebują Państwo pomocy prawnej doświadczonego adwokata rozwodowego to zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią w Krakowie - adw. Michał Słomka - tel. 784 425 405 lub [email protected], adw. Edyta Kwiecień - tel. 789 235 660 lub [email protected].
