Problemy alkoholowe są dosyć często spotykaną przyczyną rozwodów w Polsce. Pojawienie się uzależnienia od alkoholu, choć istotne dla sprawy rozwodowej, samo z siebie nie przesądzi o rozwiązaniu małżeństwa. Jak więc wykazać, że alkoholizm doprowadził do rozkładu pożycia małżeńskiego?
Rozwód z winy alkoholika
Każde uzależnienie może być potencjalną przyczyną rozwodu – do najczęściej spotykanych zaliczamy przy tym problem z alkoholem, narkotykami, lekami lub hazardem. Istotne jest jednak, aby alkoholizm był bezpośrednią przyczyną trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego.
W przeciwnym wypadku, jeśli małżeństwo da się uratować stosując np. terapię psychologiczną, sąd nie orzeknie rozwodu. Trwałość i zupełność rozkładu pożycia oznacza w tym przypadku, że związku nie da się już uratować.
Zasadniczy problem pojawiający się z alkoholizmem, jako przyczyną rozwodową jest taki, że nie zawsze łatwo jest go udowodnić przed sądem. Osoby uzależnione od alkoholu często negują swój problem i nie współpracują na sali sądowej.
Małżonek, który chciałby rozstać się z alkoholikiem nierzadko napotyka trudności podczas postępowania sądowego – jak bowiem przekonać sąd o tym, że ktoś nadużywa alkoholu i doprowadziło to do rozpadu związku? Słowa czasami mogą nie wystarczyć.
Orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia.
Art. 57 §1 KRO
Jak udowodnić winę rozwodową?
Jeśli rozwód miałby zostać orzeczony bez winy któregokolwiek z małżonków, to sprawa nie powinna być trudna. Zdarzają się bowiem przypadki, w których uzależniony od alkoholu zgadza się na rozstanie i bez problemu zgodzi się na szybki rozwód. Życie pisze jednak różne scenariusze i alkoholicy nie zawsze są tak ugodowi, jakbyśmy chcieli.
Alkoholizm, który doprowadził do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego z pewnością będzie wystarczającą przesłanką rozwodową dla sądu, o ile oczywiście związek pomiędzy uzależnieniem a rozpadem związku zostanie udowodniony.
Jak tego dokonać? Przydatne będą oczywiście wszelkiego rodzaju zaświadczenia lekarskie i historia choroby. W nielicznych przypadkach udaje się zdobyć tego rodzaju dokumentację – część alkoholików podejmuje bowiem próby leczenia w różnego rodzaju ośrodkach. Nie ma przy tym znaczenia, czy leczenie uzależnienia miało miejsce w publicznej placówce opieki zdrowotnej czy też w prywatnym ośrodku.
Przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie.
Art. 227 KPC
Czy dokumentacja medyczna wystarczy do udowodnienia uzależnienia?
Odpowiadając na powyższe pytanie – niestety nie zawsze. Spora część alkoholików nie podejmuje żadnych prób leczenia, część zaś będzie dysponowała zaświadczeniami o rzekomo udanej terapii (która z czasem przestała być skuteczna). Czy w takim przypadku szanse na uzyskanie rozwodu są przekreślone? Nie, ponieważ zamiast dokumentacji medycznej można wykorzystać inne środki, takie jak choćby zeznania świadków, a niekiedy nawet i dokumentacja policyjna.
Uzależnienie od alkoholu bardzo często wiąże się z domowymi awanturami i przemocą. Jeśli do takich zdarzeń dochodzi w miarę często i regularnie, sąsiedzi lub znajomi z pewnością będą w stanie pomóc udowodnić winę alkoholika w sądzie. Obdukcje lekarskie lub raporty policyjne także będą wartościowymi materiałami, które potwierdzą wersję niewinnego małżonka.
W przypadku, gdy z alkoholizmem związane jest trwonienie majątku wspólnego, zeznania świadków również będą bardzo przydatne.
Jak powołać świadka w sprawie rozwodowej?
Aby skorzystać z pomocy świadków na rozprawie rozwodowej, należy ich odpowiednio włączyć do postępowania sądowego. Robi się to najczęściej poprzez umieszczenie stosownego wniosku dowodowego już w pozwie rozwodowym. Podajemy wówczas dane świadka (wraz z danymi adresowymi), którego zeznania chcielibyśmy wykorzystać. Istotne jest także wskazanie na jaką okoliczność powołujemy zeznania danej osoby np. na okoliczność udowodnienia choroby alkoholowej małżonka lub stosowania przez niego przemocy domowej.
Podobnie postępujemy w przypadku dokumentacji potwierdzającej uzależnienie od alkoholu – w pozwie rozwodowym wpisujemy wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu np. z dokumentacji lekarskiej świadczącej o chorobie alkoholowej małżonka.
Wnioski dowodowe mogą być także składane ustnie w toku rozprawy, ewentualnie w osobnych pismach procesowych składanych w toku postępowania. Najczęstszą praktyką jest jednak umieszczanie ich w pozwie rozwodowym, czyli na pierwszym etapie sprawy.
Czy sąd uwzględni wnioski dowodowe?
Co do zasady prawie wszystkie wnioski dowodowe są uwzględnianie przez sądy. Jeżeli jednak uzna, że dana kwestia została już w sposób dostateczny udowodniona lub Twój dowód zmierza jedynie do spowodowania zwłoki w postępowaniu, wniosek nie będzie uwzględniony. Podobnie niedopuszczalne jest prowadzenie dowodów na fakt, który nie ma istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.
Odnosząc powyższe do kwestii udowodnienia alkoholizmu małżonka na sprawie rozwodowej, powoływanie 30 świadków na jedną okoliczność nie ma większego sensu i tylko znacząco wydłużyłoby postępowanie sądowe. Podobnie będzie ze zbyt dużą dokumentacją medyczną – nie ma sensu powoływać wszystkich zaświadczeń lekarskich, jeśli nie wymaga tego dana sprawa.
Strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę.
Art. 232 KPC
Ochrona praw dziecka w procesie rozwodowym z alkoholikiem
Kiedy decyzja o rozwodzie jest już podjęta, a alkohol jest głównym powodem rozpadu związku, warto zwrócić uwagę na kwestie związane z opieką nad dziećmi. Alkoholik jako jeden z rodziców może stanowić ryzyko dla zdrowia i rozwoju potomstwa. W polskim prawie rodzinnym istnieją przepisy chroniące dobro dziecka, które w przypadku uzależnienia jednego z rodziców mogą przeważyć na korzyść drugiego małżonka w sporze o prawa rodzicielskie.
Podczas procesu rozwodowego, w którym jedno z rodziców jest uzależnione od alkoholu, sąd może orzec o pozbawieniu praw rodzicielskich, ograniczeniu ich czy zawieszeniu. Dla dobra dziecka sąd może również postanowić o nadzorze kuratora nad sposobem wykonywania przez rodzica praw rodzicielskich lub o zakazie uprawiania przez rodzica pewnych czynności w stosunku do dziecka.
Wskazane jest więc zgromadzenie odpowiednich dowodów, takich jak opinie biegłych psychologów czy psychiatrów, świadectw szkolnych, zeznania nauczycieli czy innych osób bliskich rodzinie, które mogą potwierdzić negatywny wpływ alkoholizmu na życie i rozwój dziecka. W trosce o najmłodszych, dobrze jest też być przygotowanym na te aspekty procesu rozwodowego, które mogą być kluczowe dla przyszłości dziecka.
Czy adwokat jest potrzebny przy rozwodzie?
Ocena co może być przydatne do udowodnienia alkoholizmu małżonka na sprawie rozwodowej nie jest aż taka prosta, jak mogłoby się wydawać. Z uzależnieniem wiąże się bowiem szereg różnych innych okoliczności, a to wymaga zastosowania odpowiedniej taktyki procesowej. W jednej sprawie wystarczające będzie zwykłe zeznanie świadka, w innej zaś potrzebna dokumentacja medyczna.
Samodzielne rozstrzyganie o wnioskach dowodowych i próba ich sformułowania nie będzie dobrym pomysłem, gdy nie ma się doświadczenia procesowego. Warto więc pomyśleć o pomocy profesjonalisty – adwokat będzie w stanie sporządzić listę koniecznych wniosków dowodowych w danej sprawie rozwodowej, dopiero jednak po przeanalizowaniu wszystkich okoliczności.
Jeżeli potrzebują Państwo pomocy prawnej doświadczonego adwokata rozwodowego to zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią w Krakowie - adw. Michał Słomka - tel. 784 425 405 lub [email protected], adw. Edyta Kwiecień - tel. 789 235 660 lub [email protected].
