Sprawy rozwodowe bardzo często wiążą się z koniecznością udziału świadków na sali sądowej. Taka sytuacja pojawia się głownie wtedy, gdy ustalana jest wina za rozkład pożycia małżeńskiego. Rola świadka sprowadza się więc do potwierdzenia lub zaprzeczenia pewnych okoliczności powoływanych przez stronę toczącego się postępowania. Kto jednak może zostać świadkiem na sprawie rozwodowej?
Czy na rozwodzie muszą być świadkowie?
Zacznijmy od tego, że obecność świadków na sprawie rozwodowej nie zawsze jest koniecznością. W przypadku zgody co do rozstania nie ma w zasadzie potrzeby udowadniania winy jednego czy obu małżonków. Tego rodzaju sprawy odbywają się więc w zasadzie tylko przy udziale powoda i pozwanego (ewentualnie ich pełnomocników).
Świadkowie pojawiają się jednak przy sprawach rozwodowych, w których co najmniej jedna ze stron żąda orzeczenia o winie za rozkład pożycia małżeńskiego. Tak naprawdę kwestia winy rozwodowej powinna pojawić się w każdy wyroku rozwiązującym dane małżeństwo, jednak na zgodny wniosek stron sąd może odstąpić od orzekania o winie.
Rozwód z orzeczeniem o winie, jednej ze stron lub obojga małżonków, bardzo często wiąże się z koniecznością przeprowadzenia postępowania dowodowego. Zeznania świadków mają przekonać sąd, co do twierdzeń i wniosków strony postępowania zawartych w pozwie lub odpowiedzi na pozew.
Warto przy tym wspomnieć, że żądanie ustalenia winy za rozkład pożycia małżeńskiego nie oznacza automatycznego udziału świadków w sprawie rozwodowej. Strony mogą bowiem dysponować innymi dowodami, które będą równie wartościowe dla sądu, co zeznania wskazanych osób. Możliwa jest także sytuacja, w której strony zgadzają się do ustaleń winy rozwodowej i nie chcą przeprowadzać żmudnego postępowania dowodowego (taka sytuacja należy jednak do rzadkości).
Kto może być świadkiem na sprawie rozwodowej?
Świadkiem rozwodowym może być każda osoba, która posiada wiedzę na temat relacji panujących w małżeństwie stron postępowania. W praktyce będą to najczęściej osoby z najbliższej rodziny małżonków, ich przyjaciele czy znajomi.
Istotne jest jednak ograniczenie wiekowe świadków:
- małoletni do 13 roku życia nie mogą pełnić takiej roli w ogóle,
- z kolei dzieci stron pomiędzy 13 a 17 rokiem życia mogą być przesłuchiwane w ograniczonym zakresie –przy zachowaniu odpowiednich standardów mających na celu zapewnienie ochrony dobra dziecka,
W przypadku pełnoletnich świadków nie stosuje się ograniczeń, co do zakresu zeznawania w sprawie rozwodowej. Innymi słowy, dorosły świadek może być przesłuchiwany w każdym temacie związanym z rozwodem, nawet jeśli jest zstępnym stron.
§1. Sąd w sprawach dotyczących osoby małoletniego dziecka wysłucha je, jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwala. Wysłuchanie odbywa się poza salą posiedzeń sądowych.
§2. Sąd stosownie do okoliczności, rozwoju umysłowego, stanu zdrowia i stopnia dojrzałości dziecka uwzględni jego zdanie i rozsądne życzenia.
Art. 216.1 KPC
Kto nie może być świadkiem na rozwodzie?
Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego przewidują dodatkowe ograniczenia w zakresie możności bycia świadkiem. Zgodnie z treścią art. 259 KPC, świadkami nie mogą być:
- osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń;
- wojskowi i urzędnicy niezwolnieni od zachowania w tajemnicy informacji niejawnych o klauzuli „zastrzeżone” lub „poufne” oraz osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli ich zeznanie miałoby być połączone z jej naruszeniem;
- przedstawiciele ustawowi stron oraz osoby, które mogą być przesłuchane w charakterze strony jako organy osoby prawnej lub innej organizacji mającej zdolność sądową;
- współuczestnicy jednolici.
Przypomnijmy raz jeszcze, że małoletni, którzy nie ukończyli 13 lat, a zstępni stron, którzy nie ukończyli 17 lat, nie mogą być przesłuchiwani w charakterze świadków.
Świadkami nie mogą być:
1) osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń;
2) wojskowi i urzędnicy niezwolnieni od zachowania w tajemnicy informacji niejawnych o klauzuli „zastrzeżone” lub „poufne” oraz osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli ich zeznanie miałoby być połączone z jej naruszeniem;
3) przedstawiciele ustawowi stron oraz osoby, które mogą być przesłuchane w charakterze strony jako organy osoby prawnej lub innej organizacji mającej zdolność sądową;
4) współuczestnicy jednolici.
Art. 259 KPC
Małoletni, którzy nie ukończyli lat trzynastu, a zstępni stron, którzy nie ukończyli lat siedemnastu, nie mogą być przesłuchiwani w charakterze świadków.
Art. 430 KPC
Czy świadkiem w sprawie rozwodowej może być kochanek współmałżonka?
Osoby, które decydują się na rozwód bardzo często zastanawiają się czy świadkami na rozprawie rozwodowej mogą być kochankowie jednego z małżonków. Jeśli wina za rozkład pożycia małżeńskiego nastąpiła na skutek zdrady jednej ze stron, takie zagadnienie staje się niezwykle istotne.
Kochankowie czy też nowi partnerzy rozwodzących się małżonków mogą być świadkami na sprawie rozwodowej. Obecne przepisy nie wprowadzają w tym zakresie żadnych ograniczeń. Nie ma przy tym znaczenia, czy kochanek lub kochanka małżonka pozostaje z nim w ciągłych relacjach, czy też zerwali ze sobą kontakty.
Ile świadków w sprawie rozwodowej?
Możliwość powołania danej osoby na świadka rozwodowego jest w zasadzie nieograniczona (wyłączając wcześniej wspomniane osoby małoletnie). Dotyczy to także liczby świadków.
Warto wspomnieć, że większa liczba świadków nie przesądza o wygranej w sądzie. Dużo większe znaczenie ma tutaj wiarygodność takich osób. Jeśli zeznania powołanych świadków będą niespójne i nielogiczne, sąd nie da wiary twierdzeniom powoda lub pozwanego.
W praktyce przyjmuje się, że minimalna liczba świadków to 2-3 osoby. Wiele jednak zależy od tego, jakie zdarzenia czy okoliczności chcemy udowodnić za pośrednictwem takich osób. Jeden świadek będzie z pewnością niewystarczający dla sądu i mało wiarygodny, zwłaszcza jeśli będzie to ktoś z najbliższego otoczenia danej strony postępowania.
Kiedy można zawnioskować o powołanie świadka w sprawie rozwodowej?
Zgłoszenie chęci skorzystania z dowodu z zeznań danej osoby powinno być zgłoszone w odpowiednim terminie. Świadków powinno powoływać się albo w pozwie (robi to powód) albo w odpowiedzi na pozew (dokonuje tego pozwany). Późniejsza chęć skorzystania z danej osoby w charakterze świadka (np. po przeprowadzeniu pierwszej czy drugiej rozprawy) może się skończyć odmową sądu.
Liczba świadków powinna więc zostać dokładnie ustalona już w momencie wytaczania powództwa (lub składania odpowiedzi na pozew).
Skuteczne powołanie świadka oznacza konieczność wskazania jego dokładnego adresu zamieszkania – świadek musi odebrać zawiadomienie z sądu o terminie planowanej rozprawy oraz obowiązkowym stawiennictwie. Równie istotne jest określenie okoliczności, które mają być udowodnione zeznaniami powołanego świadka.
Czy można odmówić składania zeznań jako świadek w sprawie rozwodowej?
Tak naprawdę powołanie danej osoby na świadka w sprawie rozwodowej oznacza konieczność pojawienia się jej w sądzie. Świadek musi zeznawać zgodnie z prawdą – w przeciwnym razie grozi mu odpowiedzialność karna za składanie fałszywych zeznań.
Co ciekawe, kochankowie stron powoływani na świadków nie mają możliwości odmowy stawiennictwa lub składania zeznań. Jeśli to zrobią, sąd może nałożyć na nich grzywnę, a w najgorszym razie zarządzić przymusowe doprowadzenie takiej osoby na salę rozpraw.
Prawo do odmowy składania zeznań przysługuje wyłącznie:
- małżonkom stron,
- ich wstępnym,
- zstępnym i rodzeństwu oraz
- powinowatym w tej samej linii lub stopniu, jak również
- osobom pozostających ze stronami w stosunku przysposobienia
Konsekwencje niestawienia się świadka w sądzie
Kiedy osoba jest powołana jako świadek w sprawie rozwodowej, jej obecność na sali sądowej jest obowiązkowa. Niestawienie się bez ważnego powodu może skutkować szeregiem konsekwencji.
Przede wszystkim, sąd może nałożyć na świadka grzywnę za niestawiennictwo. W sytuacji, gdy świadek ponownie zignoruje wezwanie sądu, możliwe jest wydanie przez sąd nakazu przymusowego doprowadzenia go przez policję.
Warto zaznaczyć, że ignorowanie wezwań sądu nie tylko podważa wiarygodność świadka, ale może również wpłynąć na cały przebieg postępowania rozwodowego. Dlatego zaleca się, by każda osoba powołana w charakterze świadka traktowała ten obowiązek z należytą powagą i odpowiedzialnością.”
Jeżeli potrzebują Państwo pomocy prawnej doświadczonego adwokata rozwodowego to zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią w Krakowie - adw. Michał Słomka - tel. 784 425 405 lub [email protected], adw. Edyta Kwiecień - tel. 789 235 660 lub [email protected].
