Przysposobienie jest oficjalną nazwą stosowaną dla adopcji dziecka. Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wyróżniają kilka rodzajów przysposobienia, stawiają także warunki, jaki musi spełnić osoba, która chce adoptować dziecko. Przed podjęciem tak ważnej decyzji, warto wiedzieć jakie wymogi stawia w tym zakresie prawo.
Kiedy możliwe jest przysposobienie dziecka?
Zgodnie z treścią art. 114 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, przysposobić można osobę małoletnią, tylko dla jej dobra. Wymaganie małoletności powinno być przy tym spełnione w dniu złożenia wniosku o przysposobienie.
Z powyższego wynika, że adopcja dziecka będzie możliwa, gdy zajdą łącznie dwie przesłanki:
- małoletniość kandydata do adopcji – decyduje data złożenia wniosku o przysposobienie,
- dobro dziecka – przesłanka ta ma znaczenie rozstrzygające dla ustalenia, czy przysposobienie może w ogóle nastąpić. Dobro (interes) dziecka ma znaczenie nadrzędne i wymaga rozważenia w każdej sprawie dotyczącej opieki nad małoletnim, a więc również w sprawie o jego przysposobienie i to zarówno krajowe, jak i zagraniczne.
§1. Przysposobić można osobę małoletnią, tylko dla jej dobra.
§2. Wymaganie małoletności powinno być spełnione w dniu złożenia wniosku o przysposobienie.
Art. 114 KRO
Kto może przysposobić dziecko?
Osoba decydująca się na adopcję musi wiedzieć, że sąd każdorazowo będzie badał jej zdolność do przysposobienia.
Przysposobić może osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych, jeżeli jej kwalifikacje osobiste uzasadniają przekonanie, że będzie należycie wywiązywała się z obowiązków przysposabiającego oraz posiada opinię kwalifikacyjną oraz świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez ośrodek adopcyjny, o którym mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, chyba że obowiązek ten jej nie dotyczy.
Pamiętajmy także, że między przysposabiającym a przysposobionym powinna istnieć odpowiednia różnica wieku – to znaczy taka, jaka normalnie zachodzi między rodzicami a dziećmi, a więc stwarzająca warunki najbardziej zbliżone do istniejących w rodzinach naturalnych.
Przykładowo, jeśli przysposabiający ma 27 lat, jest jednocześnie mężem matki dziecka, o którego przysposobienie chodzi, wychowuje je i dobro dziecka przemawia za jego przysposobieniem, różnica wieku 13 lat między przysposabiającym a dzieckiem nie może stanowić przeszkody do adopcji.
Warunki adopcji dziecka
Oprócz posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych, kandydat na przysposabiającego musi wykazać, że posiada niezbędne kwalifikacje, aby mógł adoptować dziecko. Jak tego dokonać? Na podstawie uzyskanej opinii kwalifikacyjnej oraz świadectwa ukończenia szkolenia organizowanego przez ośrodek adopcyjny, o którym mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Szczegóły dotyczące procedury uzyskania stosownych dokumentów zostały zawarte w treści art. 172 ustawy z dnia 9 czerwca 2001 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
1. Kandydaci do przysposobienia dziecka są obowiązani posiadać świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez ośrodek adopcyjny.
2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy kandydatów do przysposobienia:
1) spokrewnionych albo spowinowaconych z dzieckiem lub
2) którzy wcześniej przysposobili rodzeństwo dziecka, lub
3) sprawujących nad dzieckiem rodzinną pieczę zastępczą, z wyjątkiem osób lub małżonków, niespełniających warunków dotyczących rodzin zastępczych w zakresie niezbędnych szkoleń, którym sąd powierzył tymczasowo pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie art. 109 § 2 pkt 5 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy.
3. Program szkolenia kandydatów do przysposobienia dziecka zatwierdza, na okres pięciu lat, minister właściwy do spraw rodziny, na wniosek podmiotu prowadzącego szkolenie.
4. Zatwierdzenie lub odmowa zatwierdzenia programu szkolenia, o którym mowa w ust. 3, następuje w drodze decyzji.
5. Przed skierowaniem kandydata do przysposobienia dziecka na szkolenie ośrodek adopcyjny dokonuje jego wstępnej oceny, z uwzględnieniem:
1) kwalifikacji osobistych, o których mowa w art. 1141 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy;
2) motywacji do podjęcia się wychowywania dziecka;
3) wywiadu adopcyjnego.
art. 172 ustawy z dnia 9 czerwca 2001 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Rodzaje adopcji dziecka
Polskie prawo wyróżnia aż 3 rodzaje przysposobienia, różnią się one między sobą skutkami, które powstają zarówno u adoptowanego dziecka, jak i przysposabiającej je osoby.
Cechą łączącą wszystkie formy przysposobienia jest jednak to, że na skutek powstania adopcji dochodzi do powstania więzi rodzinnej pomiędzy dwiema obcymi sobie osobami.
W obecnym systemie prawnym wyróżniamy zatem:
- Przysposobienie pełne – przysposobiony staje się nie tylko dzieckiem przysposabiającego, ale pełnoprawnym członkiem jego rodziny (jednocześnie zrywa wszelkie więzy łączące go z jego dotychczasową rodziną), ze wszystkimi łączącymi się z tym skutkami m. in. w zakresie dziedziczenia.
- Przysposobienie niepełne – skutek adopcji pojawia się wyłącznie między przysposabiającym, a przysposobionym oraz między przysposabiającym, a potomkami przysposobionego (tzn. przysposabiający stają się rodzicami przysposobionego oraz dziadkami jego dzieci, ale już np. dzieci przysposabiającego nie stają się rodzeństwem przysposobionego). Poza wskazanymi więzami, przysposobiony w dalszym ciągu pozostaje członkiem swojej rodziny naturalnej.
- Przysposobienie całkowite (nierozwiązywalne) – wywołuje wszystkie skutki przysposobienia pełnego, jest jednak przy tym nierozwiązywalne oraz objęte pełną tajemnicą. Przy tego rodzaju adopcji wszelki ślad po dotychczasowych rodzicach dziecka zostaje zatarty i niemożliwe jest ich ustalenie w oparciu o akta stanu cywilnego. Warunkiem przysposobienia pełnego jest udzielenie przez rodziców dziecka blankietowej zgody na przysposobienie, bez wskazywania osoby przysposabiającego.
Co oznacza przysposobienie dziecka ?
Przysposobienie dziecka jest długotrwałym procesem, podczas którego badania jest zdolność adopcyjna przyszłych rodziców.
Pierwszym krokiem jest udanie się do najbliższego ośrodka adopcyjnego oraz zgłoszenie chęci adoptowania dziecka. Pracownik ośrodka na rozmowie wstępnej wyjaśni jak dokładnie wygląda załatwianie wszystkich formalności.
Osoba, która chce przysposobić małoletniego musi w pierwszej kolejności złożyć odpowiednie dokumenty:
- podanie z uwzględnieniem motywów decyzji o adopcji i oczekiwań,
- życiorys (historia życia),
- odpis zupełny aktu małżeństwa / aktu urodzenia w przypadku osoby samotnej,
- sentencja wyroku rozwodowego / w przypadku powtórnego małżeństwa/,
- zaświadczenie o niekaralności,
- zaświadczenie o wynagrodzeniu i zatrudnieniu (stosunek pracy i średnia pensja z ostatnich 3 miesięcy) ewentualnie zeznanie podatkowe za poprzedni rok,
- zaświadczenie o stanie zdrowia od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (potwierdzenie o braku przeciwwskazań do adopcji dziecka),
- aktualna fotografia (opcjonalnie).
Po weryfikacji kompletu dokumentów, potencjalni rodzice adopcyjni są zapraszani na diagnozę psychologiczno – pedagogiczną (przybiera ona formę indywidualnych spotkań z psychologami oraz pedagogami).
Następnie dochodzi do przeprowadzenia wywiadu adopcyjnego w miejscu zamieszkania kandydatów na rodziców adopcyjnych (dokonywana jest wówczas tzw. diagnoza sytuacji rodzinnej).
Jeśli kandydaci pozytywnie przejdą ten etap, następnym krokiem jest uczestnictwo w szkoleniu grupowym dla rodzin adopcyjnych „Droga do adopcji” – jest ono obowiązkowe, trwa 50 godzin realizowanych w trakcie 11 spotkań, które odbywają się w siedzibie Ośrodka.
Szkolenie prowadzone jest w formie wymagającej aktywnego udziału uczestników.
Po szkoleniu kandydaci otrzymują świadectwo ukończenia szkolenia, które nie jest równoznaczne z otrzymaniem kwalifikacji.
Kolejnym etapem jest kwalifikacja kandydatów do pełnienia funkcji rodziny adopcyjnej – w tej części pracownicy ośrodka adopcyjnego przedstawiają informację o dziecku, następuje pierwszy kontakt kandydatów z małoletnim oraz ostateczne podjęcie przez nich decyzji o adopcji.
Ostatnim krokiem jest przejście przez procedurę sądową.
Skutki prawne przysposobienia dziecka dla małżeństw
Przysposobienie dziecka ma też istotne implikacje dla statusu małżeńskiego przysposabiających. Według polskiego prawa, przysposabiający stają się pełnoprawnymi rodzicami adoptowanego dziecka, co wpływa na ich wzajemne prawa i obowiązki.
W przypadku rozwodu małżeństwa, które przysposobiło dziecko, sąd rozpatrując sprawę o podział majątku czy alimenty, będzie traktował przysposobione dziecko tak samo, jak biologiczne potomstwo. Wszelkie decyzje dotyczące opieki nad dzieckiem, wychowania czy kontaktów z dzieckiem po rozwodzie będą uwzględniały jego dobro, niezależnie od pochodzenia biologicznego.
Warto więc mieć świadomość, że przysposobienie nie tylko tworzy silne więzi emocjonalne, ale niesie za sobą konkretne konsekwencje prawne w kontekście prawa rodzinnego i małżeńskiego.
Jeżeli potrzebują Państwo pomocy prawnej doświadczonego adwokata rozwodowego to zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią w Krakowie - adw. Michał Słomka - tel. 784 425 405 lub [email protected], adw. Edyta Kwiecień - tel. 789 235 660 lub [email protected].
