Zawarcie małżeństwa skutkuje na gruncie prawa polskiego powstaniem ustroju wspólności majątkowej pomiędzy małżonkami. Oczywiście taki stan rzeczy może zostać zmieniony poprzez zawarcie odpowiedniej umowy majątkowej. W praktyce jednak w zdecydowanej większości polskich małżeństw występuje majątek wspólny – nie musi on jednak trwać wiecznie.
Sprawa o podział majątku po rozwodzie
Podział majątku, jak wskazuje sama nazwa tej instytucji, pojawia się w razie zaistnienia konieczności uporządkowania spraw natury materialnej pomiędzy małżonkami. Tak naprawdę podział ten może pojawić się w trzech przypadkach:
- w postępowaniu o podział majątku dorobkowego,
- w postępowaniu rozwodowym,
- w drodze umowy pomiędzy byłymi małżonkami.
Niezależnie od tego z jakiej przyczyny i w jakiej formie będziemy mieli do czynienia z podziałem majątku, zastosowanie tej instytucji zawsze doprowadzi do pełnej regulacji stosunków majątkowych pomiędzy konkretnymi osobami.
Już teraz trzeba dodać, że co do zasady podziałowi takiemu podlegają wyłącznie aktywa stron, a więc pieniądze, nieruchomości, kosztowności, rzeczy materialne. Pasywa (wszelkie długi i zobowiązania) nie są zatem dzielone i pozostają poza zakresem dzielonego majątku.
Majątek po rozwodzie
Co prawda podział majątku jest możliwy do przeprowadzenia na sprawie rozwodowej, jednak praktyka pokazuje, że nie zawsze będzie to dla stron opłacalne.
Jeśli małżonkom zależy na szybkim rozwiązaniu ich związku, wniosek o podział majątku znacznie wydłuży całe postępowanie. Duży majątek i spory istniejące pomiędzy stronami z pewnością nie będą pozytywną przesłanką decydującą o podziale majątku w trakcie prowadzonej rozprawy rozwodowej.
Sprawami finansowymi warto więc zająć się dopiero, gdy uzyskamy już prawomocny wyrok rozwodowy. Strony mogą skorzystać wówczas z dwóch rozwiązań.
Koszty podziału majątku u notariusza po rozwodzie
Pierwszy, zdecydowanie łagodniejszym i szybszym rozwiązaniem, jest podział majątku dokonywany przed notariuszem.
Jeśli strony zgadzają się ze sobą i dokładnie wiedzą jak podzielić wiążące ich aktywa, niezbędne będzie sporządzenie odpowiedniej umowy. Pamiętajmy, że wizyta u notariusza jest obowiązkowa jeśli chcemy dokonać zgodnego podziału majątku wspólnego w skład którego wchodzi chociażby jedna nieruchomość.
Tego rodzaju podział wiąże się oczywiście z zapłatą określonej taksy notarialnej – jej wysokość możemy oczywiście każdorazowo negocjować z notariuszem. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości określa bowiem maksymalne stawki notarialne w zależności od wartości przedmiotu danej umowy (w naszym przypadku od wartości majątku małżeńskiego):
- do 3 000 zł – będzie to koszt 100 zł;
- powyżej 3 000 zł do 10 000 zł – 100 zł + 3 % od nadwyżki powyżej 3 000 zł;
- powyżej 10 000 zł do 30 000 zł – 310 zł + 2 % od nadwyżki powyżej 10 000 zł;
- powyżej 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1 % od nadwyżki powyżej 30 000 zł;
- powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1 010 zł + 0,4 % od nadwyżki powyżej 60 000 zł;
- powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4 770 zł + 0,2 % od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł;
- powyżej 2 000 000 zł – 6 770 zł + 0,25 % od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł.
Pamiętajmy, że do powyższych kwot notariusz musi doliczyć podatek VAT w wysokości 23% – obciąża on oczywiście klienta.
Dodatkowo w przypadku, gdy przedmiotem podziału będą jakiekolwiek nieruchomości, użytkowanie wieczyste czy spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu objęte księgą wieczystą, konieczne będzie także uiszczenie opłaty sądowej od wpisu nabywcy w tej księdze. Wniosek o wpis nowego nabywcy na podstawie działu obciążony jest wpisem stałym w wysokości 150 zł.
W praktyce umowa dotycząca podziału może dotyczyć jedynie przedmiotów objętych wspólnością, może przy tym przewidywać różnego rodzaju wzajemne spłaty czy dopłaty.
Ważną informacją jest także to, że byli małżonkowie nie muszą dokonywać wyceny majątku u rzeczoznawcy. Kolejnym plusem jest brak obowiązku podatkowego – byli małżonkowie dokonujący podziału swojego majątku nie są obciążeni podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Niewątpliwą korzyścią notarialnego podziału majątku jest szybkość załatwienia całej sprawy. Z drugiej jednak strony koszty podjętych działań w takim przypadku mogą być dosyć wysokie (szczególnie, gdy dzielony majątek przedstawia dużą wartość).
Panuje tutaj zasada, zgodnie z którą im droższy będzie dzielony majątek, tym więcej zapłacimy za stosowną umowę.
Poza tym bezwzględnym warunkiem, który trzeba spełnić, aby notariusz dokonał jakiegokolwiek podziału majątku jest zgoda obu stron takiej czynności – w praktyce niestety nie zawsze występująca.
Koszty sądowe podziału majątku po rozwodzie
Dużo częstszą sytuacją jest dokonywanie podziału majątku pomiędzy rozwiedzionymi osobami przed sądem. W porównaniu do notarialnego podziału majątku, postępowanie sądowe trwa co prawda dłużej, jednak jest przy tym znacznie tańsze.
Od wniosku o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej pobiera się bowiem opłatę stałą w kwocie 1 000 zł. Jeżeli zaś wniosek zawiera zgodny projekt podziału tego majątku, opłata stała wyniesie 300 zł.
Wniosek o podział majątku wspólnego powinniśmy złożyć do wydziału cywilnego sądu rejonowego właściwego według miejsca położenia majątku.
Pismo to podlega oczywiście pewnym wymogom formalnym – musi zawierać m. in. zawierać oznaczenie stron, wartość majątku podlegającemu podziałowi, żądanie i jego uzasadnienie oraz powołanie dowodów w sprawie. Do wniosku o podział majątku należy dołączyć dokument, z którego wynika ustanie wspólności majątkowej, np. wyrok rozwodowy. Pamiętajmy, że skład majątku ustala się według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej, zaś jego wartość według cen rynkowych z daty podziału.
Wracając jednak do kwestii finansowych pojawiających się przy sądowym podziale majątku wspólnego – opłata od złożonego wniosku to nie wszystko.
Najczęstszą sytuacją w tego rodzaju sprawach jest pojawiający się problem zniesienia współwłasności nieruchomości pomiędzy byłymi małżonkami, to z kolei wiąże się z koniecznością sporządzenia opinii przez biegłego sądowego (generującej dodatkowe koszty postępowania).
W rzeczywistości sąd dosyć często korzysta wówczas z pomocy biegłego geodety (w przypadku dzielonych działek), biegłego ds. architektury i budownictwa (w przypadku innych dzielonych nieruchomości), a także biegłego rzeczoznawcy majątkowego (który pomoże określić dokładną wartość poszczególnych składników dzielonego majątku).
Koszt jednej opinii biegłego w sprawie to wydatek rzędu 2-3 tysięcy złotych.
Nie wiemy jednak ile opinii przyjdzie sporządzić biegłym w ramach toczącego się postępowania – im więcej ich będzie, tym większe będą koszty całej sprawy.
W sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami właściwy jest sąd miejsca położenia majątku, a jeżeli wspólność ustała przez śmierć jednego z małżonków – sąd spadku.
Art. 566 KPC
Kto ponosi koszty przy podziale majątku po rozwodzie?
Odpowiadając na powyższe pytanie – wiele zależy od tego w jakiej formie nastąpi podział majątku. Jeśli strony zdecydują się na podział w ramach umowy sporządzonej przed notariuszem, koszty zostaną rozłożone po połowie.
W przypadku sprawy sądowej koszty co do zasady poniosą obie strony w równym zakresie. Możliwa jest jednak sytuacja, w której jedna ze stron postępowania uzyska zwolnienie od kosztów sądowych i nie będzie musiała martwić się ich zapłaceniem (w tym celu składa się do sądu odpowiednio napisany i uzasadniony wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych).
Odnosząc się jeszcze do kwestii kosztów sądowych, pamiętajmy, że pierwszą opłatę, tj. opłatę od złożonego wniosku inicjującego postępowanie, powinien uiścić Wnioskodawca w całości i podlega ona rozliczeniu na koniec postępowania.
Co do zasady – Uczestnik (czyli drugi współwłaściciel) powinien zwrócić Wnioskodawcy połowę tej opłaty po orzeczeniu końcowym.
Pozostałe opłaty, w trakcie postępowania, pokrywane są przeważnie z zaliczek, do płacenia których sąd zobowiązuje już zwykle obie strony na bieżąco. Jeśli jakieś koszty nie zostały pokryte z zaliczek, to sąd może jeszcze na koniec w orzeczeniu obciążyć nimi obie strony.
Jeżeli potrzebują Państwo pomocy prawnej doświadczonego adwokata rozwodowego to zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią w Krakowie - adw. Michał Słomka - tel. 784 425 405 lub [email protected], adw. Edyta Kwiecień - tel. 789 235 660 lub [email protected].1. Opłatę stałą w kwocie 1000 złotych pobiera się od wniosku o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej.
2. Jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt podziału tego majątku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych.
Art. 38 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
