Jednoosobowa Działalność Gospodarcza a rozwód: Przewodnik i porady

Czy działalność gospodarcza może wpłynąć w jakikolwiek sposób na rozwód? Tak naprawdę nie ma ona większego znaczenia, jeśli chodzi o możliwość uzyskania wyroku rozwiązującego małżeństwo, jednak z drugiej strony wiąże się ściśle z koniecznością zmian organizacyjno-finansowych w prowadzonym biznesie.

Podstawowy skutek rozwodu

Rozwiązanie małżeństwa to nie tylko formalne zakończenie danego związku, ale przede wszystkim ustanie wspólności majątkowej (oczywiście pod warunkiem, że w danym małżeństwie nie podpisano intercyzy).

Ustanie ustawowego ustroju małżeńskiego powoduje konieczność przeprowadzenia podziału majątku wspólnego. Rzadko kiedy bowiem rozwodnicy decydują się na pozostanie w stosunku współwłasności, zwłaszcza jeśli chodzi o wspólne prowadzenie działalności gospodarczej.

Działalność gospodarcza po rozwodzie

Prowadzenie biznesu po rozwiązaniu małżeństwa może przybierać różne formy, wiele w tej kwestii zależy od tego, kto tak naprawdę posiadał status przedsiębiorstwa i czy konieczne będzie dokonanie podziału majątku wspólnego w tym zakresie.

Pierwszą najważniejszą kwestią jest ustalenie czy w małżeństwie obowiązywał ustrój wspólności ustawowej. Powstaje on z mocy samego prawa z chwilą zawarcia związku. Jeśli strony nie zawierały żadnej umowy majątkowej małżeńskiej, nie została ogłoszona upadłość chociażby jednego z małżonków, nie orzeczona została pomiędzy nimi separacja lub nie wydano wyroku znoszącego ustawową wspólność majątkową, to należy uznać, że pomiędzy konkretnymi osobami wraz z chwilą rozwodu doszło do ustania ustawowego ustroju małżeńskiego.

Wraz z chwilą ustania ustawowej wspólności majątkowej przekształca się ona z mocy prawa ze współwłasności łącznej we współwłasność o charakterze udziałowym. W praktyce oznacza to, że każda ze stron otrzymuje równy udział w majątku wspólnym, którym może bez przeszkód dysponować. Jeśli działalność gospodarcza była prowadzona przez oboje małżonków, każde z nich ma prawo decydować o dalszych losach przedsiębiorstwa, choć zaznaczmy, że tylko w udziale, który mu przysługuje.

Tak ważne jest więc szybkie dokonanie podziału majątku wspólnego, szczególnie jeśli w jego skład wchodzi przedsiębiorstwo, a strony nie są w stanie porozumieć się co do możliwości dalszego wykonywania oznaczonej działalności.

Podział majątku wspólnego

Działalność gospodarcza, a dokładnie mienie tworzące przedsiębiorstwo byłych małżonków, dla sądu jest wyłącznie kolejnym składnikiem podlegającym podziałowi. W praktyce nie stosuje się tutaj żadnych odmiennych zasad, niż te, które są wykorzystywane np. przy podziale wspólnej nieruchomości czy zgromadzonych oszczędności.

Jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 grudnia 1969 r. (sygn. akt III CZP 12/69), stan majątku wspólnego byłych małżonków ustala się według chwili ustania wspólności, natomiast wartość – według cen z chwili dokonywania podziału. Stan majątku oznacza przy tym skład majątku, a nie stan poszczególnych przedmiotów wchodzących w jego skład.

Dokonując podziału wspólnego przedsiębiorstwa bierze się więc pod uwagę całą jego wartość, a nie cenę poszczególnych składników majątkowych (np. wyposażenia biura czy stan konta biznesowego).

Podział majątku wspólnego może odbyć się na jeden z poniższych sposobów:

  • poprzez przyznanie składników majątku wspólnego jednemu małżonkowi z koniecznością spłaty drugiej strony,
  • poprzez sprzedaż składników majątku wspólnego i rozdzielenie uzyskanej ceny pomiędzy małżonków,
  • poprzez fizyczny podział składników majątku na rzecz każdego z małżonków.

W przypadku działalności gospodarczej sprawa jest o tyle trudna, że przedsiębiorstwo nie powinno być fizycznie dzielone – w praktyce prowadzi to bowiem do konieczności jego zamknięcia. Najlepszym rozwiązaniem jest zatem przyznanie działalności tylko dla jednej ze stron.

Jednoosobowa działalność gospodarcza a rozwód

Prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej w małżeństwie powoduje, że podlega ona podziałowi w przypadku rozwodu. Jeżeli przedsiębiorstwo wchodziło w skład majątku wspólnego, tj. gdy powstało po ślubie lub zostało do niego włączone stosowną umową majątkową, będzie musiało być podzielone pomiędzy obojga małżonków (nawet, jeśli tylko jeden z nich faktycznie wykonywał ową działalność).

Pamiętajmy jednak, że wykorzystywanie składników majątku osobistego przez jednego z małżonków przy prowadzeniu przedsiębiorstwa powoduje, że odlicza się ich wartość od ogólnej wartości stanu przedsiębiorstwa.

Spółka cywilna a rozwód

Wiele osób mylnie sądzi, że rozwód powoduje konieczność zakończenia działalności prowadzonej w formie spółki cywilnej. W przypadku rozwiązania małżeństwa takie przedsiębiorstwo będzie mogło trwać nadal, zaś wkład wniesiony do spółki cywilnej będzie podlegał rozliczeniu w toku sprawy o podział majątku wspólnego – pod warunkiem jednak, że został pokryty z majątku wspólnego małżonków.

Spółka z o.o. a rozwód

Nieco inaczej przedstawia się kwestia działalności wykonywanej w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Rozwód w istotny sposób może bowiem wpłynąć na wkłady byłych małżonków.

Jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 maja 1999 r. (sygn. Akt I CKN 1146/97), jeśli udziały zostały nabyte ze środków pochodzących z majątku wspólnego, wówczas stanowią one składnik majątku wspólnego, a zatem będą podlegały rozliczeniu w toku podziału majątku wspólnego. Pamiętajmy jednak, że tylko jeden małżonek – ten, który uczestniczył w czynności nabycia udziałów – jest wspólnikiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Ta okoliczność ma znaczenie dla stosunków panujących w spółce, lecz pozostaje bez wpływu na rezultat postępowania podziałowego. Były małżonek, który nie jest wspólnikiem spółki, może żądać we wniosku o podział majątku wspólnego przyznania udziałów na jego wyłączną własność.

Podstawa prawna:

Art. 45, 56 KRO

Zabezpieczenie działalności gospodarczej w kontekście rozwodu


Rozwód to nie tylko wyzwanie emocjonalne, ale również finansowe. Gdy dochodzi do podziału majątku, a jedno z małżonków prowadzi działalność gospodarcza, kluczowe staje się odpowiednie zabezpieczenie tej działalności. Istnieje kilka kroków, które można podjąć, aby skutecznie chronić interesy przedsiębiorstwa w trakcie rozwodu.

1. Umowa przedmałżeńska lub intercyza: Już na samym początku warto rozważyć podpisanie umowy przedmałżeńskiej lub intercyzy, w której uregulowane zostaną kwestie związane z majątkiem przedsiębiorstwa. Dzięki temu można uniknąć nieporozumień w przyszłości.

2. Dokładna dokumentacja: Ważne jest prowadzenie dokładnej dokumentacji finansowej i operacyjnej przedsiębiorstwa. Wszelkie umowy, transakcje i działania powinny być starannie udokumentowane, co może pomóc udowodnić, że działalność była prowadzona oddzielnie od majątku wspólnego małżonków.

3. Oddzielne konta bankowe: Warto rozważyć prowadzenie oddzielnych kont bankowych dla firmy i dla majątku osobistego. To pomaga utrzymać klarowność finansów i unikać mieszania środków.

4. Wycena przedsiębiorstwa: Wspólna wycena przedsiębiorstwa może pomóc w określeniu jego wartości i udziału każdego z małżonków. To ważne zarówno dla podziału majątku, jak i dla ewentualnych rozliczeń finansowych.

5. Konsultacja z ekspertami: W trakcie procesu rozwodowego warto skorzystać z porad ekspertów prawa rodzinnego i biznesu. Adwokaci specjalizujący się w tych dziedzinach mogą pomóc w stworzeniu strategii ochrony przedsiębiorstwa.

Ważne jest, aby w trakcie procesu rozwodowego skupić się nie tylko na aspektach emocjonalnych, ale również na praktycznych kwestiach związanych z działalnością gospodarczą. Odpowiednie przygotowanie i działania mogą pomóc zachować stabilność i ciągłość przedsiębiorstwa nawet w trudnych momentach.

Jeżeli potrzebują Państwo pomocy prawnej doświadczonego adwokata rozwodowego to zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią w Krakowie - adw. Michał Słomka - tel. 784 425 405 lub [email protected], adw. Edyta Kwiecień - tel. 789 235 660 lub [email protected].