Etapy po rozstaniu: Jak je przejść i jak znaleźć pomoc?

Decydując się na rozwód, każdy z małżonków powinien być należycie przygotowany do sprawy sądowej. Rozwiązanie małżeństwa wymaga bowiem uzyskania prawomocnego wyroku właściwego sądu. Rozprawa to jednak jeden z pięciu głównych etapów rozstania – jakie są pozostałe?

1 etap rozwodu – decyzja o rozstaniu

Pierwszym i zarazem najważniejszym etapem rozwodu jest podjęcie decyzji o rozstaniu. Nie jest to proste, szczególnie jeśli małżonkowie żyją ze sobą od wielu lat i posiadają wspólne małoletnie dzieci.

Decyzja o rozstaniu może być podjęta zarówno przez jednego, jak i oboje małżonków. Może być także poprzedzona separacją faktyczną lub sądową, choć nie ma ku temu żadnego obowiązku. Co ciekawe, rozwód może być zainicjowany tylko przez jedną ze stron, przy całkowitej niewiedzy drugiej – nieświadomy niczego małżonek dowie się o tym dopiero z chwilą otrzymania odpisu pozwu rozwodowego.

Podjęcie decyzji o rozstaniu powinno być poprzedzone dokładną analizą całej sytuacji, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów. Zgodnie bowiem z treścią art. 56 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Rozstanie będzie więc możliwe tylko, gdy nastąpi trwały (nieodwracalny) oraz zupełny (istniejący w 3 sferach: gospodarczej, fizycznej oraz emocjonalnej) rozkład pożycia małżeńskiego.

Jeśli żaden z małżonków nie będzie w stanie udowodnić przed sądem trwałego i zupełnego rozkładu pożycia, sąd nie przychyli się do prośby i nie orzeknie rozwodu. Pamiętajmy przy tym, że mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

2 etap rozwodu – pozew

Podjęcie decyzji o rozstaniu i ustalenie, że zachodzą przesłanki rozwodowe przewidziane w KRO powoduje, że każdy z małżonków może wnieść już pozew rozwodowy. Na chwilę obecną prawo nie przewiduje możliwości wniesienia wspólnego pozwu w sprawach tego rodzaju, nawet jeśli małżonkowie są zgodni co do rozstania. W praktyce oznacza to, że jedna ze stron musi wystąpić w charakterze powoda – żądającego orzeczenia rozwodu, druga zaś pozwanego – osoby, przeciwko której kierowane jest takie pismo procesowe.

Zgodnie z treścią art. 41 Kodeksu postępowania cywilnego, powództwo ze stosunku małżeństwa wytacza się wyłącznie przed sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma – sąd miejsca zamieszkania powoda.

Pozew rozwodowy podlega stałej opłacie sądowej w wysokości 600 zł – jest ona najpóźniej z chwilą złożenia pisma do sądu za pośrednictwem przelewu lub poprzez zakupienie znaczków sądowych o odpowiednich nominałach, które następnie naklejane są na pozew.

Powód może skorzystać ze zwolnienia od kosztów sądowych i uniknąć takiej opłaty, pod warunkiem jednak że wystąpi do sądu z wnioskiem o zwolnienie od wspomnianych kosztów i uprawdopodobni, że nie jest w stanie ponieść ich bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania siebie i najbliższej rodziny. Do takiego wniosku dołącza się prawidłowo wypełniony formularz majątkowy (dostępny w internecie oraz każdym sądzie).

Pozew rozwodowy wymaga dla swej ważności wskazania przyczyn rozstania oraz dowodów na jego potwierdzenie. Jeśli w sprawie pojawiają się dodatkowe żądania takie jak np. ustalenie alimentów na wspólne dzieci, uregulowanie kontaktów z potomstwem, czy orzeczenie o winie za rozkład pożycia małżeńskiego, pozew powinien być odpowiednio skonstruowany.

3 etap rozwodu – rozprawa

Prawidłowe złożenie pozwu rozwodowego powoduje wszczęcie postępowania sądowego, a to oznacza, że prędzej czy później dojdzie do chociaż jednej rozprawy. Rozwody są możliwe do uzyskania już na pierwszej rozprawie, pod warunkiem jednak, że strony są zgodne co do rozstania i nie wysuwają wobec siebie żadnych dodatkowych roszczeń. Im więcej wniosków w sprawie, tym większa szansa, że wyrok rozwodowy zostanie wydany po przeprowadzeniu większej ilości rozpraw.

Każda rozprawa rozwodowa, nawet jeśli będzie tylko jedna, wymaga wysłuchania powoda i pozwanego. Nie ma więc możliwości, aby uniknęli oni odpowiedzi na pytania sądu, nawet jeśli będą reprezentowani przez adwokata lub radcę prawnego.

Rozprawy sądowe zwykle nie trwają długo, maksymalnie do godziny lub dwóch. Problem jednak w tym, że jeśli pojawia się konieczność przeprowadzenia drugiej rozprawy, to trzeba będzie na nią poczekać kilka miesięcy. Sądy są niestety obłożone sporą ilością spraw, dlatego średni czas oczekiwania pomiędzy jedną a drugą rozprawą wynosi ok. 2-3 miesiące. Od chwili złożenia pozwu do wyznaczenia terminu pierwszej rozprawy upływa ok. 6 miesięcy.

Postępowanie sądowe w zakresie rozwodu wymaga najczęściej przeprowadzenia dowodów świadczących na rzecz lub przeciwko danej stronie. W tego rodzaju sprawach pojawiają się więc świadkowie, biegli sądowi i mnóstwo dokumentów (jak choćby zdjęcia czy nagrania filmowe). Im pokaźniejszy będzie materiał dowodowy, tym większa będzie liczba rozpraw i dłużej trzeba będzie czekać na wyrok.

4 etap rozwodu – wyrok

Czwarty etap rozwodu jest najistotniejszy z punktu widzenia małżonków. Dochodzi w nim do wydania rozstrzygnięcia, które kończy formalny związek.

Zgodnie z treścią art. 58 KRO, w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.

W braku porozumienia, o którym mowa powyżej, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych

Na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.

Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe.

Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Orzekając o wspólnym mieszkaniu małżonków sąd uwzględnia przede wszystkim potrzeby dzieci i małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej.

5 etap rozwodu – odwołanie

Wydanie wyroku rozwiązującego małżeństwo nie musi kończyć całej sprawy. Każda ze stron ma bowiem prawo do wniesienia apelacji, jeśli nie zgadza się z konkretnym rozstrzygnięciem. W praktyce dotyczy to najczęściej ustalenia świadczeń alimentacyjnych, zakresu władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi oraz wykonywania kontaktów z potomstwem.

Zgodnie z treścią art. 369 KPC, apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie 2 tygodni od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem.

W przypadku przedłużenia terminu do sporządzenia pisemnego uzasadnienia wyroku termin, o którym mowa powyżej, wynosi 3 tygodnie. O terminie tym sąd zawiadamia stronę doręczając jej wyrok z uzasadnieniem. Jeżeli w zawiadomieniu termin ten wskazano błędnie, a strona się do niego zastosowała, apelację uważa się za wniesioną w terminie.

Wspomniany wcześniej termin 2 tygodni uważa się za zachowany także wtedy, gdy przed jego upływem strona wniosła apelację do sądu drugiej instancji. W takim przypadku sąd ten zawiadamia sąd pierwszej instancji o wniesieniu apelacji i żąda przedstawienia akt sprawy.

Apelacja nie jest oczywiście obowiązkowa, jeśli żadna ze stron nie wniesie odwołania lub sąd odwoławczy nie uwzględni takiego pisma, wyrok z I instancji staje się prawomocny – wówczas dochodzi do całkowitego rozwiązania danego małżeństwa.

Podstawa prawna:

Art. 56, 58 KRO
Art. 41, 369 KPC

Wsparcie prawne w procesie rozwodu

Każdy, kto staje przed sądem w sprawie rozwodowej, powinien rozważyć skorzystanie z pomocy prawnika. Chociaż procedura jest wyznaczona przepisami i może wydawać się jasna, niuanse prawne bywają skomplikowane. Współpraca z doświadczonym adwokatem czy radcą prawnym może znacząco uprościć cały proces i pomóc uniknąć ewentualnych pomyłek czy nieporozumień.

Ponadto, prawo jest dziedziną dynamiczną, zmieniającą się w odpowiedzi na ewolucję norm społecznych i orzecznictwa sądowego. Z tego względu ekspercka wiedza specjalisty może być kluczem do skutecznego przejścia przez wszystkie etapy rozwodu, mając pewność, że nasze prawa są respektowane i chronione.

Jeżeli potrzebują Państwo pomocy prawnej doświadczonego adwokata rozwodowego to zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią w Krakowie - adw. Michał Słomka - tel. 784 425 405 lub [email protected], adw. Edyta Kwiecień - tel. 789 235 660 lub [email protected].